هنگامی که کودکان لحظات پر تنشی را می گذرانند یا به شدت خواستار چیزی یا انجام کاری هستند اما به خواسته خود نمی رسند، شروع به کارهایی مثل پرت کردن، شکستن، زدن، هل دادن، گاز گرفتن یا فریاد زدن می کنند. این عکس العمل از طرف کودکان طبیعی است اما غیر طبیعی این است که والدین و بزرگسالان به رفتار آن ها جواب مثبت دهند یا تسلیم آن ها شوند.
چرا کودکان رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهند
الگو گرفته اند: ممکن است کودکان از والدین خود یا بزرگسالانی که در اطراف آن ها هستند تقلید کنند و وقتی با رفتارهای پرخاشگرانه خود به خواسته هایشان می رسند چرا نباید آن را ادامه دهند؟!
می خواهند جلب توجه کنند: آیا مطمئن هستید به اندازه کافی برای فرزند خود وقت می گذارید، یعنی بدون مزاحمت دیگران وقت مخصوصی برای بازی کردن، گردش کردن، صحبت کردن یا هر فعالیت دو نفره دیگر به او اختصاص می دهید؟
قدرت نمایی می کنند: وقتی کودکان متوجه ضعف والدین در مقابل رفتارهای خود می شوند، احساس امنیت نمی کنند و از این فرصت استفاده می کنند تا قدرت خود را به نمایش بگذارند و یا حس ناامنی خود را نشان دهند. به خاطر داشته باشید همان قدر که سختگیری والدین احساس ناامنی به کودک می دهد، سهل گیری هم همان حس را بوجود می آورد و کودک فکر می کند والدین نمی توانند برای او امنیت ایجاد کنند.
هنگام پرخاشگری کودک چه کنیم
به فرزند خود توجه کنید و نیازهای واقعی او را بشناسید و به آنها پاسخ دهید
سعی کنید زمانی را به مشاهده فرزند خود اختصاص دهید و به جای مداخله یا حتی مشارکت در کارها و سخنان او فقط گوش دهید و نگاه کنید مطمئن باشید اطلاعات مفید و سازنده ای بدست خواهید آورد. به این ترتیب شناخت بیشتر و بهتری از روحیات، ذهنیات، توانایی ها و شخصیت او بدست می آورید و بهتر می دانید با او چه رفتاری داشته باشید.
تجربه هایی که خودش از رفتار ناخوشایند کودک دیگر داشته را به او یاد آوری کنیم
مثلا به جای گفتن ” نباید اسباب بازی ها رو پرت کنی” یا “دوستتو نزن”، بهتره اول در کنار او قرار بگیرید دستش را به آرامی در دستان خود بگیرید و صحنه ای که قبلا تجربه کرده را به خاطرش بیاورید و توضیح دهید: “یادته اون روز که توی پارک، دوستت تو رو زد و تو هم دردت گرفت؟ وقتی تو هم تو صورت بچه های دیگه می زنی اونا دردشون می گیره.” از تکرار این توضیحات خسته نشوید و هر چند دفعه که لازم است آن ها را با آرامش تکرار کنید.
اگر کودک نخواست گوش دهد او را از محل دور کنید و در مکان خصوصی تری رفتارش را برایش توضیح دهید.
وقتی کودک رفتار پرخاشگرانه ای را انجام می دهد و به توضیحاتی که برایش می دهید توجه نمی کند به او بگویید رفتارش با دیگران درست نبوده و اگر با دیگران درست رفتار نکند بهتر است از آن ها دور باشد. سپس او را از آن مکان خارج کنید و در این مدت کنار او باشید ولی با او نه حرف بزنید و نه نگاهش کنید و سر خود را به کاری مشغول کنید .مثل مرتب کردن وسایل اتاق. زمان تنبیه کودک به مدت 1 دقیقه برای هر سن است مثلا 1 دقیقه برای کودک 1 ساله یا 4 دقیقه برای کودک 4 ساله . با اینحال توجه داشته باشید اگر می بینید ممکن است فرزندتان بی صبری بیش از اندازه نشان دهد و شما را برای اجرای این تنبیه درگیر تنش کند، می توانید تعداد دقیقه ها را کمتر کنید ولی به اندازه ای باشد که او متوجه مفهوم محرومیت بشود.
اگر کودک در جایش نماند بدون هیچ بحثی او را به جایی که خواسته بودید بنشیند برگردانید. این رفتار را تا جایی که لازم است تکرار کنید و به گریه ها و داد و فریاد او توجه نکنید. همچنین هیچ نشانی از خستگی، عصبانیت یا درماندگی از خود بروز ندهید فقط با آرامش و قاطعانه بدون هیچ جر و بحثی بگویید:”تا وقتی من نگفتم همین جا می شینی”.
اگر کودک همان دفعه اول یا بعد از چند یا چندین بار تکرار از جایش بلند نشد شما بعد از چند دقیقه تعیین شده پایان محرومیت را اعلام می کنید و دستش را می گیرید و از آن مکان خارج می شوید. سپس در لحظه ی مناسب و آرام، دوباره قوانین را در مورد نزدن یا هر موضوع دیگری توضیح می دهید.
اگر کودک دوباره عکس العمل های قبل را نشان داد شما هم با آرامش همان محرومیت چند دقیقه ای را تکرار می کنید. این رفتار باعث می شود فرزند شما ببیند و مطمئن شود شما از تکرار قوانین و استمرار در انجام کاری که لازم است خسته نمی شوید و او نمی تواند آرامش و قاطعیت شما را در کنترل خود درآورد. به خاطر داشته باشید عصبانیت و داد و فریاد نه تنها چیزی را پیش نمی برد بلکه اوضاع را بدتر می کند.
خودتان نیز به قوانینی که گذاشته اید احترام بگذارید
اگر می خواهید فرزندتان رفتار پرخاشگرانه نداشته باشد اول خودتان باید چنین رفتارهایی را ترک کنید تا او شاهد آن ها نباشد.
فرزندتان را تشویق کنید
هر بار که فرزند شما توانست مقررات را رعایت کند، او را تحسین کنید، رضایت خود از رفتارهای او را اعلام کنید و پیامدهای خوشایند رفتارهای او را ذکر کنید.
به جای تنبیه کمک کنید رفتار فرزندتان اصلاح شود
اگر فرزند شما رفتار ناشایستی نشان می دهد بهتر است به جای تنبیه به او کمک کنید تا رفتارش را اصلاح کند. جبران کردن یکی از روش های اصلاح رفتار است مثلا می توانید از او بخواهید خط هایی که روی دیوار کشیده را تمیز کند، یا یکی از اسباب بازی هایش را به دوستی که وسایلش را شکسته اهدا کند.
مهارت تکرار کردن را بدست آورید
فراموش نکنید تکرار یکی از راه های یادگیری کودکان است و در آن استاد هستند پس شما هم با استمرار در اجرای قوانین به او پیام می دهید که شما هم با تکرار کردن مشکلی ندارید و هر چقدر لازم باشد در اجرای قوانین سالم پافشاری می کنید.
