والدین همیشه سوالات مختلفی در خصوص دندان کودک و حفظ سلامت آنها می‌پرسند. این‌که دندان‌های شیری از چه زمانی شروع به رشد می‌کنند؟ چه زمانی می‌توانیم مسواک زدن دندان کودک را آغاز کنیم؟ آیا نیاز به کشیدن نخ دندان وجود دارد؟ از چه سنی دندان شیری شروع به افتادن می‌کند و …
به دلیل اهمیت این موضوع و برای پاسخ به سوالات والدین نگران، در این مطلب، سعی می کنیم تمام جنبه‌های مهم در زمینه‌ی دندان کودک را مورد بررسی قرار دهیم:
فایده دندان‌های شیری
اغلب افراد دندان‌های شیری را تمرینی برای داشتن دندان‌های دائمی می‌دانند. بهتر است بدانید که کاربرد و مزیت این دندان‌ها چیزی فراتر از جویدن غذاست. برای مثال در صورت زود افتادن دندان شیری ممکن است جای خالی آنها باعث شود دندان‌های دیگرش جای آنها را گرفته و از رشد صحیح دندان‌های دائمی‌اش جلوگیری شود.
دندان شیری همچنین کمک بسیاری به گفتار کودک می‌کند. البته در برخی زبان‌ها استفاده از دندان برای ادای برخی حروف بیشتر است. برای مثال می‌توانید به حرف th در زبان انگلیسی فکر کنید. برای درک بیشتر این موضوع می‌توانید به نوع حرف زدن سالمندانی که بدون دندان حرف می‌زنند توجه کنید.
ترتیب دندان درآوردن کودک
شروع رشد دندان کودک از پنج ماهگی اتفاق می‌افتد. اصولا در طول یک سال کودک شش دندان شیری خواهد داشت. این شش دندان ابتدایی شامل چهار دندان جلویی بالا و دو دندان جلویی پایین هستند. پس از آن و تا حدود سه‌سالگی کودک باید 20 دندان شیری‌اش رشد کرده باشد.
ده دندان کودک در فک بالا و ده دندان دیگر آن در فک پایین قرار دارند. البته رشد این دندان‌ها از دوران جنینی آغاز شده است و ما از پنج ماهگی تنها شاهد بیرون آمدن و نمایان شدنشان هستیم.
شاید برایتان عجیب باشد، اما گاهی به ندرت پیش می‌آید که کودکی با دندان به دنیا بیاید. باور کردن این مسئله برای برخی افراد بسیار سخت است. اما این دندان‌ها که در هنگام تولد در کودک دیده می‌شوند با نام natal teeth شناخته می‌شوند.
این دندان‌ها که بسیار کوچک، لق و به رنگ زرد یا قهوه‌ای هستند و اغلب برای پیشیگری از ریسک افتادن آنها در مسیر تنفس کودک کشیده می‌شوند.
شناخت بیشتر دندان‌های شیری
همان‌طور که گفتیم مجموعه‌ی این دندان‌ها به 20 عدد می‌رسد. اما این 20 عدد شامل چه دندان‌هایی می‌شوند؟ 8 عدد از آنها، دندان‌های قدامی در فک‌های بالا و پایین هستند. 8 عدد دیگر آنها دندان‌های آسیاب و بقیه‌ی آنها شامل 4 دندان نیش است.
این دندان‌ها دارای یک ریشه هستند که چیزی در حدود 10 تا 15 میلی‌متر طول دارد. مشاهده‌ی لق شدن و پوسیدگی در دندان‌های شیری امری عادی‌ست و این مسئله تا جایی پیش می‌رود که دندان‌ها از جای خود در می‌آیند.گاهی ممکن است پوسیدگی دندان و رسیدن آن به عصب با بروز درد شدید برای کودک همراه باشد.
تفاوت‌های دندان شیری و دندان دائمی
یکی دیگر از مسائلی که در خصوص دندان کودک می‌توان به آن توجه ویژه نشان داد، تفاوت آن با دندان بزرگسالی است. در ادامه انواع این تفاوت‌ها را بیان می‌کنیم:
- تفاوت در مینای دندان: همان‌طور که می‌دانید مینای دندان سطحی خارجی و بسیار سخت است که بر روی دندان قرار دارد. در دندان‌های شیری مینای دندان نازک‌تر و ضعیف‌تر از دندان‌های دائمی است. این مسئله باعث می‌شود که این دندان‌ها راحت‌تر دچار پوسیدگی شوند.
- سیفدتر بودن: این دندان‌ها از دندان‌های دائمی سفیدتر به نظر می‌رسند. علت این امر نیز همان مینای نازک‌تر است.
- تفاوت در اندازه: اندازه‌ی این دندان‌ها از دندان دائمی یا دندان بزرگسالی کوچک‌تر است.
- ظاهر و شکلی متفاوت: بر روی دندان‌های دائمی جلو برجستگی‌های بیشتری مشاهده می‌شوند. البته این برجستگی‌ها به مرور زمان از بین می‌روند. در حالی که بر روی دندان‌های کودک این ویژگی دیده نمی‌شود.
- تفاوت در ریشه: ریشه‌ی این دندان‌ها نسبت به دندان‌های دائمی نازک‌تر و همین‌طور کوتاه‌تر است. علت افتادن دندان شیری نیز همین تفاوت در ریشه‌ی آن با دندان دائمی‌ست.
مراقبت از دندان شیری کودک
درست است که این دندان‌ها را به نوعی به عنوان دندان‌هایی موقت می‌شناسیم. اما این مسئله نباید باعث سهل‌انگاری و عدم توجه در نگهداری و حفظ سلامت آنها شود. به همین علت در ادامه مباحثی را برای حفظ سلامت این دندان‌ها ارائه می‌کنیم.
دندان شیری و اولین مراجعه به دندانپزشک
مراجعه به دندانپزشک را می‌توانید از یک سالگی کودک شروع کنید. اما برخی معتقدند به محض دیدن اولین دندان کودک می‌توانید این مراجعات را آغاز کنید. البته این مراجعه در ابتدا بیشتر جنبه‌ی آموزش برای والدین را دارد. نکاتی که در این جلسات ابتدایی به والدین آموخته می‌شود شامل روش‌های مراقبت از دندان کودک است.
اگر کودک اجازه دهد و امکانش وجود داشته باشد پزشک می‌تواند یک تمیزکاری نیز در دهان و دندان کودک به انجام برساند.
برای پوسیدگی دندان کودک چه کنیم
اگر دندان کودک دچار پوسیدگی شده باشد به روش‌های مختلفی می‌توان این پوسیدگی را ترمیم کرد. این مسئله به کمک موادی همچون مواد کامپوزیت که همرنگ دندانند و یا مواد آمالگام که رنگی نقره‌ای دارند انجام می‌شود.
اگر تاج دندان به شدت تخریب شده باشد می‌توان از روکش‌هایی که مختص دندان کودکان است استفاده کرد. این روکش‌ها از جنس استیل بوده و ضد زنگ هستند.
آیا می‌توان دندان شیری را عصب کشی کرد؟
در صورت پوسیدگی زیاد دندان کودک و ایجاد درد شدید می‌توان برای عصب‌کشی به دندانپزشک مراجعه کرد. برخی از والدین نگران آسیب به دندان‌های دائمی هستند که در آینده رشد خواهند کرد و تصور می‌کنند که فرایند عصب‌کشی می‌تواند سلامت آنها را به خطر بیندازد. اما نیازی به نگرانی نیست و می‌توانید با خیال راحت پروسه‌ی عصب کشی را طی کنید.
نگرانی دیگر والدین عدم تحمل درد عصب‌کشی از سوی کودکان است. این مسئله نیز بسیار جدی نیست و با استفاده از بی‌حسی کودک درد چندانی احساس نخواهد کرد. فقط توجه داشته باشید که تجربیات خود را در اختیار کودک قرار ندهید، این کار ممکن است اضطراب کودک را بیشتر کند.
از چه زمانی دندان شیری را مسواک و نخ دندان بزنیم؟
مراقبت از دندان کودک می‌تواند از همان ابتدا شروع شود. می‌توانید برای آموزش مسواک زدن به کودک با مسواکی نرم و مناسب کودک استفاده کنید. استفاده از خمیردندان نیز مانعی ندارد. البته اندازه‌ی خمیر دندان نیز باید به حدی باشد که کنترل آن در دهان کودک سخت نباشد.
برای کشیدن نخ دندان نیز می‌توانید به شکل دندان‌ها توجه کنید. اگر دندان‌ها به یکدیگر چسبیده‌اند می‌توانید بین آنها نخ دندان بکشید. اما اگر آنها هنوز از هم فاصله دارند نیازی به این کار نیست.
اما اگر می‌خواهید بدانید کودک چه زمانی خودش می‌تواند دندان‌هایش را مسواک بزند باید بگوییم که بین 6 تا 8 سالگی زمان مناسبی برای آغاز این کار است. البته گاهی بد نیست که کودک خود مسواک زدن را شروع کند و پدر یا مادر برای اطمینان از دست انجام دادن کار، کمی به او کمک دهند. این مسئله ممکن است که باعث شود کودک به ندرت بتواند مسواک زدن را به طور کامل انجام دهد، اما در هر صورت وجود نظارت تا زمانی که اطمینان کافی از یادگیری کامل کودک پیدا می‌کنید می‌تواند مفید باشد.
با دندان شیری کودکی که تازه در آمده، چه باید بکنیم؟
زمانی که دندان‌های کودک درمی‌آیند، ممکن است کودک دچار ناراحتی‌هایی شود. در این هنگام می توانید به شیوه‌های مختلفی به کودک کمک کنید تا دندان‌هایش راحت‌تر دربیایند و درد کمتری بکشد. یکی از این کارها مالش لثه‌های کودک است. این کار را با یک دستمال بسیار لطیف، کاملاً تمیز، خنک و مرطوب به آرامی مالش دهید.
همچنین می‌توانید از «دندانی» استفاده کنید که اجسامی نرم و پلاستیکی هستند که کودک می‌تواند آنها را گاز بگیرد. البته از نمونه‌هایی استفاده نکنید که درونشان را با مایع پر کرده‌اند. استفاده از این دندانی‌ها ممکن است در صورت ترکیدن و خارج شدن مایع و ریختن آن به دهان کودک خطرآفرین باشد. در صورت استفاده از این وسیله حتماً آن را به صورت مداوم بشویید و ضدعفونی و تمیز نگه دارید.
در نظر داشته باشید مشاهده‌ی علائمی نظیر خارش مداوم لثه، ورم لثه، بی‌قراری و تمایل مداوم به گاز گرفتن اجسام سخت امری طبیعی‌ست. پس نگران نباشید و دفعه بعدی که برای خرید لگو اقدام کردید، از آنجا که می دانید احتمالا آن را در دهانش خواهد کرد، حتما در خرید خود و استانداردهای مربوطه دقت داشته باشید.
آیا مکیدن انگشت شست و یا پستانک برای دندان کودک مضر است؟
این سوالی‌ست که والدین مدام می‌پرسند. نگرانی آنها این است که این فعالیت‌ها باعث تغییر شکل دندان شوند. این نگرانی کاملاً منطقی‌ست و تکرار مداوم و زیاد آنها می‌تواند در موقعیت دندان‌های جلو و همچنین شکل سقف دهان تغییر ایجاد کند. از طرفی این مسئله در برخی موارد می‌تواند باعث مشکلاتی در گفتار نیز شود.
البته تاثیراتی که گفتیم بیشتر در زمان‌هایی که دندان‌های دائمی کودک رشد می‌کنند رخ می‌دهند. از آن‌جایی که این عادت‌ها تا دو سالگی معمولاً به صورت خود به خود توسط بچه‌ها ترک می‌شوند نیازی به نگرانی تا آن زمان نیست. اما اگر کودک تا حدود چهارسالگی این فعالیت‌ها را ادامه داد بهتر است با مشورت یک دندانپزشک یا متخصص اطفال روش‌هایی برای ترک این عادت‌ها پیدا کنید.
زمان افتادن دندان شیری کودک
دندان‌های شیری کودک در حدود شش سالگی شروع به افتادن می‌کنند. کودک باید تا تولد نه‌سالگی‌اش چیزی در حدود 12 دندان دائمی داشته باشد. اما گاهی مشاهده می‌شود که کودک در سنین بسیار بالاتر و حتی پس از بلوغ دندان‌های شیری‌اش را هنوز از دست نداده است.
برای مثال ممکن است فردی در دوران دبیرستان هنوز دندان شیری داشته باشد. در این صورت نیاز به نگرانی نیست. چرا که این امری طبیعی‌ست و لزوماً همه‌ی ما همه‌ی دندان‌های شیری‌مان را از دست نمی‌دهیم.
شما چه تجربه ای از دندان شیری و مراقبت از آنها دارید؟ آیا فرزند شما برای درآوردن دندان شیری دچار چالش خاصی شد؟ً! تجربیات خود را با ما و دیگر والدین از طریق بخش نظرات در پایین همین صفحه در میان بگدارید:
منبع: healthline
