بازی شناختی انواعی از بازی‌ها است که با توجه به ویژگی‌ها وخصوصیاتی که دارند، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. همان طور که می‌دانید دنیای کودکان با دنیای بزرگسالان فرق دارد، این موضوع بر نحوه یادگیری و آموزش آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. چند مدت پیش برای پسر 4 ساله‌ام، پازل حروف انگلیسی خریده بودم؛ از روی علاقه، روزانه زمان زیادی را برای درست کردن و سرهم کردن این جورچین صرف می‌کرد. بعد از چند هفته متوجه شدم، پسرم حروف را از یکدیگر تشخیص می‌دهد و متوجه تغییر نوشتاری هریک می‌شود. پسر من مهارتی را آموخته بود که شاید در آموزشگاه‌های زبان، مربیان در طول چند جلسه به زبان آموزان یاد می‌دهند.
این مسئله باعث ایجاد سوالاتی در ذهن من شد: آیا مهارت‌های دیگری وجود دارد که با بازی آموزش داده شوند؟ کدام بازی‌ها به عنوان بازی شناختی در رشد ذهنی کودک مفید هستند؟ برای پاسخ به این سوالات تا انتهای این مقاله از سایت فرفرک با ما همراه باشید.
بازی شناختی چیست؟
قبل از اینکه با انواع بازی‌های شناختی و تاثیرات هریک آشنا شوید، بهتر است تعریف بازی شناختی را بدانید. بازی شناختی به بازی گفته می‌شوند که صرفا برای سرگرمی طراحی نشده است و هدف اصلی آن‌ها آموزش مهارت و عمق بخشی به آن است. بسیاری از بازی‌های شناختی به آموزش مهارت‌هایی همچون توجه به محیط اطراف، تمرکز بر امور، انعطاف پذیری، افزایش قدرت حافظه، یافتن پاسخ و راه‌حل برای بسیاری از مسائل، بهبود مدیریت زمان و افزایش خلاقیت ذهنی و تفکر عمیق می‌پردازند.
انواع بازی شناختی
همان طور که گفتیم، هریک از بازی‌های شناختی با هدف اصلی رشد و پرورش مهارت‌های گوناگون طراحی شده‌اند. اگر بخواهیم بازی‌های شناختی را دسته بندی کنیم می‌توانیم به دو دسته بازی‌های شناختی فیزیکی و بازی‌های شناختی دیجیتالی اشاره کنیم. گفتنی است با پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش استفاده از گوشی‌های همراه و تبلت‌ها، بازی‌های شناختی دیجیتالی نیز به وجود آمده‌اند. در ادامه درباره هریک توضیحاتی در اختیار شما قرار می‌دهیم.
بازی شناختی فیزیکی
این بازی‌ها با افزایش تمرکز و درک کودک از محیط اطراف، او را برای زندگی بهتر در آینده آماده می‌کنند. چند مورد از بازی‌های شناختی فیزیکی را بررسی می‌کنیم.
- آموزش رنگ: شما می‌توانید با تهیه انواع اسباب بازی بچه گانه، رنگ‌ها و شکل‌ها را به او بیاموزید. این اسباب بازی‌ها علاوه بر بالابردن قدرت تفکر، هوش و قوه تشخیص او را نیز تقویت می‌کنند. شما می‌توانید با پرسش و پاسخ از کودک در مورد شکل و رنگ وسیله‌های خانه، آموخته‌های او را تمرین و تکرار کنید تا او بتواند به درک عمیقی از موضوعات و اشکال دور و اطراف خود برسد.
- مارپله: هریک از بازی‌های شناختی علاوه بر سرگرم کردن کودک و ایجاد نشاط و شادابی، هدف نهانی نیز در پیش دارند. بازی مارپله یکی بازی برد و باختی است، در این بازی کودک مفهوم پیروز شدن و باختن را می‌آموزد. علاوه بر این در بازی شناختی مارپله، کودک سری اعداد و مفاهیم افزایش و کاهش را نیز می‌آموزد. این مهارت‌ها شاید در نظر ساده باشند؛ اما اگر بخواهید این مفاهیم را به صورت تئوری به کودک بیاموزید، شاید چند روز وقت نیاز داشته باشد.
- پازل: پازل و جورجین‌ها جز اسباب بازی‌هایی هستند که بسیار محبوب و موردعلاقه کودکان واقع شده‌اند. آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که در پشت این تکه‌های پازل، چه مهارت و آموزشی نهفته است؟
پازل در واقع مهارت تفکر و استراتژی تصمیم‌گیری صحیح را به کودک می‌آموزد. کودک به کمک ساختن پازل حافظه‌اش را تقویت می‌کند و تلاش می‌کند تصویر اولیه‌ای که در ذهنش وجود دارد را مجددا بازسازی کند و در طول این مسیر آزمون و خطاهای بسیاری انجام می‌دهد تا به تصویر اصلی و هدف نهایی خود برسد.
بسیاری از والدین و مربیان مهدکودک، این بازی شناختی را به صورت دسته جمعی انجام می‌دهند. این کار باعث یادگیری مهارت کارگروهی و همدلی بین اعضا نیز می‌شود؛ همچنین کودکان مشورت و توجه به نظر اطرافیان را نیز می‌آموزند.
- آواز خواندن: موسیقی جز مواردی است که علاوه بر سرگرمی، مهارت‌های بسیاری را در کودک تقویت می‌کند. اگر شما برای فرزند خود ترانه و موسیقی مناسبی انتخاب کنید و به او اجازه دهید همراه آن همخوانی کند؛ به او نحوه تشخیص کلمات، افزایش قدرت حافظه و کاهش دادن استرس را آموخته‌اید. اگر موسیقی همراه با رقص باشد، کودک هماهنگ سازی چند مهارت با یکدیگر را می‌آموزد. علاوه بر آن به دلیل انجام رقص و حرکت‌های فیزیکی، بدنی سالم و روحیه‌ای شاداب خواهد داشت.
- آشپزی همراه کودک: شما می‌توانید برخی از آشپزی‌های بی‌خطر را همراه فرزند خود انجام دهید. این کار باعث بالا رفتن اعتماد به نفس کودک می‌شود. علاوه بر این مورد، مهارت‌هایی از جمله تفکر درباره علت و معلول، تفکر در مورد اجزای سازنده افزایش می‌یابد. همچنین شما می‌توانید به کودک خود اجازه بدهید، ظرف غذا را تزئین کند، این اقدام خلاقیت و قدرت تشخیص رنگ و ترکیب آن‌ها را به او یاد می‌دهد. شما می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید و نام مواد غذایی را هنگام آشپزی به کودک خود بیاموزید؛ برای مثال در هنگام پخت کیک، با تکرار اسم موادی مانند تخم مرغ، آرد، روغن و غیره به صورت غیرمستقیم به او آموزش دهید.
سخن پایانی
بازی شناختی یکی از روش‌های آموزش غیرمستقیم مهارت به کودکان است، در این روش کودکان می‌توانند همراه با بازی کردن و سرگرم شدن؛ مهارت‌های بسیاری که دانستن آن‌ها در آینده جز ضروریات است را بیاموزند. شما در این مقاله با انواع بازی‌های شناختی آشنا شدید و دانستید که هرکدام باعث تقویت کدام مهارت در کودکان شما می‌شوند. اکنون می‌توانید با توجه به نقاط قوت و ضعف کودک خود، بازی شناختی متناسبی را انتخاب کرده و برای تقویت مهارت از آن استفاده کنید.
آیا شما به عنوان والدین یا مربی تجربه‌ای از مهارت آموزی به کمک بازی شناختی دارید؟ شما از چه بازی‌هایی استفاده می‌کنید؟ در قسمت کامنت، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید:
