آموزش اعداد و مفاهیم ریاضی به کودکان

یکی از موضوعاتی که والدین تمایل دارند به کودکان خود بیاموزند، آموزش اعداد به آنهاست. در نظر داشته باشید که این آموزش در اصل می بایست در مدرسه و سن مناسب آن اتفاق بیفتد، بنابراین اصلا برای یاد دادن آن به فرزند خود عجله نکنید چرا که ممکن است زیاده روی نتیجه معکوس دهد و او را نسبت به ریاضی و مفاهیم آن زده کند. اما نیست برای کودکان 2 تا 7 ساله، برخی از مفاهیم ابتدایی را در قالب بازی و تکرار خیلی ساده به گوش آنها آشنا کنید. مثلا در بازی هایی مثل پازل های کودکانه، اسباب بازی لگو و… کودک در حال پرورش مهارت های منطقی و ریاضی خود است.

در این مطلب از موضوعاتی که شاید خود شما هم تا الان در حال به کاربردن آن برای فرزند خود هستید، جمع بندی می کنیم و به شما خواهیم گفت تا چطور در قالب بازی و فعالیت های روزانه، می توانید آموزش اعداد را با کودکان خود شروع کنید و مفاهیمی که باید در سن مدرسه یاد بگیرد را، در دوران قبل از مدرسه زمینه آن را برای او فراهم کنید.

نشانه های درک کودکان از مفهوم شمردن – 2 تا 3 سالگی

• کودک کلمه تعداد را یاد گرفته، نام اعداد را می داند اما تعداد را نه. مثلا نام عدد 3 را می داند اما هنوز ارتباط آن را با تعداد 3 نمی داند و ممکن است هنگام شمارش چند شی وقتی به دومین شی می رسد به جای دو بگوید سه.
• کودک می داند وقتی از 2 شکلات، یکی کم می شود فقط 1 شکلات باقی می ماند
• می تواند کلمه تعداد را از 1 تا 10 از بر یا با کمک یاد بگیرد و تکرار کند
• می تواند عدد 1 و 2 را با استفاده از انگشتان نشان دهد
• با استفاده از راهکار “یکی برای من یکی برای تو” می تواند تا حدود 8 شی را میان دو نفر تقسیم کند
• می تواند مفهوم “اولین” و “آخرین”  نفر در یک صف را یاد بگیرد

نشانه های درک کودکان از مفهوم شمردن – 3 تا 5 سالگی

• اگر پرسیده شود ” چند تا ماشین داری؟” کودک می داند جواب این سوال آخرین کلمه تعدادی است که هنگام شمارش گفته مثلا می شمرد: یک، دو، سه، چهار و جواب می دهد چهارتا
• کودک می تواند به شکل سازماندهی شده با استفاده از اشیا و در تعداد کم، به مسایل جمع و تفریق، عمدتا پاسخ های درست بدهد مثلا 1+2 و 3_2

چند اصل مهم در آموزش اعداد

• کودکان از طریق بازی یاد می گیرند. بنابراین رفتاری سرگرم کننده در پیش بگیرید و بگذارید کودک شما را به سوی یادگرفتن چیزی که برایش جالب است هدایت کند.
• در نظر داشته باشید کودکان به وسیله ی حواس پنج گانه یاد می گیرند. بنابراین سعی کنید در آموزش اعداد از اشیا استفاده کنید که  او بتواند آن ها را ببیند و لمس کند.
• تکرار کلید فهمیدن است. از فعالیت های روزانه که هر روز به طور مرتب تکرار می شوند برای آشنا کردن فرزندتان با تعداد و اشکالی که در محیط او وجود دارند استفاده کنید.
• فراموش مهارت های کودکان به کندی و با گذر زمان رشد می کنند و هر کودک زمان خود را لازم دارد. عجله نکنید و منتظر باشید تا فرزندتان آمادگی لازم برای آشنا شدن با مفاهیم پیچیده تر را پیدا کند.

واژه های مربوط به علم اعداد را فراموش نکنید

کودکان نه تنها نیاز دارند با کلمات مربوط به اعداد مثل “یک، دو، سه…”  آشنا شوند بلکه واژه هایی که به ایده های ریاضی مربوط می شوند را هم باید بشناسند. برای کمک به آن ها می توانیم در مورد مفاهیم اندازه ها ( یک کامیون بزرگ، یک توپ کوچک و…)، مقدار ( یک لیوان پر، یک بشقاب خالی) و ترتیب ( “تو اول، من دوم”) حرف بزنیم. می توانیم با تکرار این مفاهیم در ترانه هایی که از قبل وجود دارند یا شعرهایی که خودمان می سازیم و بازی با انگشتان، بارها و بارها با فرزندمان تفریح کنیم.

تفاوت منطق شمردن و خواندن اعداد

شاید یک کودک 4 ساله قادر باشد اعداد را از 1 تا 30 از حفظ بگوید اما به احتمال خیلی زیاد تفکر منطقی فقط محدود به 5 شی می شود. کودکان برای یادگرفتن این مطلب که “وقتی اشیا یک گروه را می شماریم یعنی به هر شی یک شماره می دهیم و آخرین شماره به معنی تعداد اشیا موجود در آن دسته است” به تمرین زیاد نیاز دارند. گروه آموزش سایت فرفرک به شما توصیه می کند تا تمرین این مفهوم را با بازی انجام دهید. مثلا می توانید این بازی را انجام دهید: “سارا میگه، دو قدم به جلو – یک، دو”. یا هنگامی که برای فرزندتان کتاب می خوانید با انگشت تصاویر قابل شمارش را نشان دهید : ” اینجا سه تا درخت می بینم، یک، دو، سه. تو چند تا پرنده می بینی؟” کودکان بزرگتر می توانند بازی هایی انجام دهند که باید مهره خود را به تعداد نقاط روی تاس حرکت دهند مثل مار و پله.

چطور در شناسایی اشکال فرزندمان کنیم؟!

• برای صحبت کردن در مورد اشکال میتوانیم از کاردستی استفاده کنیم مثلا : “این یک دایره برای صورت. تو می تونی برای چشم هاش دو تا دایره دیگه پیدا کنی؟”
• به فرزند خود کمک کنید تا با بازی با اشکال و اعداد خو بگیرد. مثلا به وسیله ی خمیر بازی، اعداد 1 تا 5 را شکل دهید.
• کودک را تشویق کنید تا شکل اعداد را با انگشت رسم کند.
• هنگامی که برای گردش می روید توجه او را به شمارش خانه ها یا درخت ها یا اتومبیل های مسیر خود جلب کنید.

آشنایی با مفاهیم مقایسه کردن، توالی و ترتیب

توانایی منظم کردن چیزها بر اساس ترتیب خواسته شده یا مقایسه، مهارت ریاضی مهمی است که کودکان باید یاد بگیرند. می توانید از فرزندتان بخواهید چیزها را بر اساس بزرگی شان مرتب کنند.

• از او بخواهید شیشه ها را از بزرگترین تا کوچکترین مرتب کند
• با دستان خود ضربه ای روی میز یا زمین بزنید و از فرزند خود بخواهید آن ها را به همان نظم تکرار کند مثلا توالی ضربه ها می تواند چنین باشد: یک- یک دو – یک. برای کودکان بزرگتر می توان تعداد و توالی را پیچیده تر کرد مثل: یک-– یک دو سه- یک دو
• علاقه فرزندتان به مقایسه کردن را تقویت کنید. مثلا ” انگشتای تو بلندتر از انگشتای خواهر نوزادته” یا ” دستای تو کوچکتر از اندازه ی دستکشات هستن” یا ” تعداد انگشتای پاهای من و تو یکیه بیا بشمریمشون.”

جفت کردن و تشکیل دسته را هم به فرزندان آموزش دهید

دو فعالیت های خانگی برای تمرین جفت کردن مناسب است:

• از فرزندتان بخواهید در جفت کردن جوراب ها به شما کمک کند
• هنگام مرتب کردن اسباب بازی ها به او پیشنهاد کنید لگوها را در یک سبد و توپ ها را در سبد دیگر قرار دهد

مفهوم اندازه و اندازه گیری، از دیگر مفاهیم مهم

• در ابتدا کودکان چیزها را با کمک بدن خود اندازه می گیرند: “چند بار می تونی دستاتو کنار هم بذاری؟” به کودک نشان دهید چطوری دومین دست را کنار دست اول بگذارد بدون آنکه روی هم قرار گیرند.

• وقتی با فرزند خود آشپزی می کنید چیزهای زیادی برای اندازه گیری هست مثلا “یک قاشق بردار، اونو در ظرف نمک فرو کن و به همان اندازه نمک بریز توی سس” یا “این کاسه کوچیک رو بردار و به اندازه ی اون از ظرف عدس بردار و بریز تو قابلمه”